Bất cập trong sản xuất giống cây có múi

Đối với huyện Cao Phong diện tích cây cam tăng lên nhanh chóng, đạt trên 1.000 ha và còn tăng mạnh trong vài năm tới. Trong khi đó, năng lực SX giống tại huyện đáp ứng khoảng 30% nhu cầu. Trên địa bàn tỉnh, ngoài Trung tâm Giống cây trồng (Sở NN &PTNT) và một số cơ sở SX khác được công nhận đủ năng lực SX và cung cấp giống cây. Đối với Trung tâm giống cây trồng cũng đang ở giai đoạn lựa chọn và nhân giống cây đầu dòng với 2 loại bưởi đỏ và da xanh, chuẩn bị khoảng gần 1 vạn giống bưởi, tương đương với diện tích khoảng 20 ha. Trung tâm đang triển khai lựa chọn, bình tuyển cây đầu dòng trên cam, quýt làm cơ sở để SX đại trà đáp ứng phần nào nhu cầu giống cây. Nguồn giống cây có múi chủ yếu là nguồn SX tại chỗ và những cơ sở quen thuộc ngoài tỉnh như Viện Di truyền nông nghiệp, Trung tâm Cây ăn quả có múi Xuân Mai và một số địa phương Hưng Yên, Bắc Giang… Người trồng cây chủ yếu lấy giống dự vào kinh nghiệm và tin tưởng vào uy tín của các cơ sở SX giống.

Theo những người có kinh nghiệm và trình độ thâm canh, giống là một trong những yếu tố quyết định đến năng suất và chất lượng cây trồng. Giống tốt, cây khỏe và sạch bệnh là niềm ước mơ của các hộ trồng cây. Tuy nhiên, nếu giống không bảo đảm chất lượng sẽ gây thiệt hại nặng nề cho người trồng, nhất là đối với của cây có múi như cam, bưởi.  Chỉ đến khi bói quả mới biết là chất lượng giống có tốt hay không và như vậy nếu giống không tốt, không sạch bệnh sẽ mất 4 – 5 năm, nhiều khi phải phá bỏ, thiệt hại sẽ rất lớn. Ví như vùng bưởi Tân Lạc, về cơ bản, hộ gia đình nào trồng bưởi cũng chiết cành để bán. Tuy nhiên không phải hộ nào cũng có thể chiết cành là cây khỏe, giống tốt, đậu quả đạt kỳ vọng. Việc quản lý chất lượng cây giống theo quy định rất khó khăn. Về mặt QLNN, hiện nay, các hộ gia đình tự nhân giống để cung cấp hoặc trao đổi trong cộng đồng, phạm vi 1 huyện phải có đăng ký nhãn mác nhưng phần lớn thực hiện theo phương thức dân gian, không nhãn mác, không địa chỉ. Thực tế một số cá nhân SX và bán giống trưng biển quảng cáo sai quy định. Nhiều hộ gia đình bán giống nhưng không có giấy chứng nhận của cơ quan chức năng. Có tình trạng giống trôi nổi và khó kiểm soát. Nhiều cơ sở lấy nhãn mác của các cơ sở SX giống cây đủ năng lực, có úy tín ở ngoài tỉnh về SX.

Theo định hướng phát triển cây ăn quả, cây có múi của tỉnh, đến năm 2020, cả tỉnh diện tích cây ăn quả, cây có múi khoảng 5.000 ha, trong đó, diện tích cây có múi khoảng 3.000 ha. Để đạt được diện tích xác định này thì trồng mới và thay thế diện tích cây có múi mỗi năm từ 250 – 300 ha, tương đương với 11,2 – 13, 5 vạn cây/năm. Nhu cầu giống cây có múi rất lớn. Trong khi đó, năng lực SX giống cây cả tỉnh chỉ đạt từ 70 – 100 ha/năm, chiếm khoảng 30% nhu cầu giống cây. Hiện, 70% giống cây có múi được người trồng lấy từ các địa phương khác.

Nhận thức tầm quan trọng của thực tế trên, cùng với việc triển khai các giải pháp hỗ trợ đầu tư nâng cao năng lực các cơ sở SX giống cây có múi đang triển khai, UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 09 về việc tăng cường quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp trên địa bàn tỉnh, trong đó chỉ đạo các ngành chức năng nâng cao năng lực QLNN, tăng cường phối hợp thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về SX -KD giống cây nhằm đưa hoạt động quản lý giống cây trồng vào nề nếp, thực hiện định hướng phát triển vùng cây ăn quả bền vững.

Lê Chung – Theo BaoHoaBinh